W jakim wieku kura kwoczy? Wszystko o instynkcie kwoczenia, jego oznakach i postępowaniu

Dla każdego hodowcy drobiu, zarówno doświadczonego, jak i początkującego, pojawienie się w stadzie kwoki – czyli kury wysiadującej jajka – jest zjawiskiem fascynującym i w pełni naturalnym. Kwoczenie to potężny, hormonalnie uwarunkowany instynkt macierzyński, który może być zarówno pożądany, gdy planujemy powiększenie stada, jak i problematyczny, gdy zależy nam na regularnym zbiorze jaj. Pytanie „w jakim wieku kura kwoczy?” jest często zadawane, jednak odpowiedź jest bardziej złożona niż podanie konkretnej liczby tygodni czy miesięcy.

Czym dokładnie jest kwoczenie? Zrozumieć instynkt macierzyński kury

Kwoczenie to stan fizjologiczny i behawioralny, w którym u kury budzi się silna potrzeba wysiadywania jaj i opieki nad potomstwem. Za ten proces odpowiada głównie hormon o nazwie prolaktyna, produkowany przez przysadkę mózgową. Wzrost stężenia prolaktyny powoduje szereg zmian w organizmie i zachowaniu kury:

• Zatrzymuje owulację: Kwoka przestaje znosić kolejne jajka, aby móc w pełni poświęcić się inkubacji już istniejących.
• Zmienia zachowanie: Staje się „osowiała”, uparcie przesiaduje w gnieździe, stroszy pióra i wydaje charakterystyczne, gardłowe dźwięki.
• Podnosi temperaturę ciała: Aby zapewnić jajkom odpowiednie warunki do rozwoju zarodków.

Instynkt ten jest atawizmem, pozostałością po dzikich przodkach kur, dla których naturalne lęgi były jedynym sposobem na przetrwanie gatunku.

Wiek a gotowość do kwoczenia – kiedy można się spodziewać kwoki?

W przeciwieństwie do rozpoczęcia nieśności, które następuje w dość przewidywalnym okresie dojrzałości płciowej, nie ma ściśle określonego wieku, w którym kura zaczyna kwoczyć. Kluczowe jest osiągnięcie dojrzałości płciowej i rozpoczęcie regularnego znoszenia jaj. Młoda kurka, która jeszcze nie zaczęła nieśności, nie zostanie kwoką.

Zazwyczaj instynkt kwoczenia po raz pierwszy może pojawić się u kury w jej pierwszym lub drugim sezonie nieśności, czyli najwcześniej w wieku około 6-10 miesięcy, ale równie dobrze może to nastąpić znacznie później. Niektóre kury nigdy w swoim życiu nie przejawiają chęci do wysiadywania jaj. O tym, czy i kiedy kura zostanie kwoką, decyduje przede wszystkim kombinacja trzech czynników: genetyki, warunków środowiskowych i pory roku.

Główne czynniki wywołujące instynkt kwoczenia

1. Genetyka i Rasa (Najważniejszy Czynnik): Skłonność do kwoczenia jest cechą silnie uwarunkowaną genetycznie i zależną od rasy. Rasy, które przez lata selekcjonowano pod kątem maksymalnej produkcji jaj (np. Leghorn, Sussex, Zielononóżka kuropatwiana, a także większość nowoczesnych hybryd nieśnych), mają ten instynkt w dużej mierze stłumiony lub całkowicie wyeliminowany. Kwoczenie jest z perspektywy produkcji jaj niepożądane, ponieważ kura na kilka tygodni przestaje znosić jajka.

Z drugiej strony, istnieją rasy, które słyną z silnego instynktu macierzyńskiego i są doskonałymi kwokami. Należą do nich między innymi:

• Silki (jedwabiste): Uważane za jedne z najlepszych naturalnych kwok i matek.
• Cochin (kochiny): Duże, spokojne ptaki, bardzo chętnie wysiadujące jaja.
• Orpington: Łagodne i opiekuńcze, często zostają kwokami.
• Brahma: Podobnie jak kochiny, to duże kury o silnym instynkcie macierzyńskim.
• Wyandotte: Popularna rasa ogólnoużytkowa, również znana z dobrych predyspozycji do kwoczenia.

2. Warunki Środowiskowe: Nawet u kury z predyspozycjami genetycznymi, instynkt ten musi zostać wyzwolony przez odpowiednie bodźce z otoczenia. Najważniejszym z nich jest stała obecność jaj w gnieździe. Pozostawianie niezabranych jaj przez kilka dni jest najczęstszym sygnałem dla kury, że „uzbierała” już odpowiednią ich liczbę i czas rozpocząć wysiadywanie. Ciemne, zaciszne i bezpieczne gniazdo również zachęca kurę do pozostania w nim na dłużej.

3. Pora Roku i Długość Dnia: Kwoczenie najczęściej występuje wiosną i wczesnym latem. Dłuższy dzień świetlny i wyższe temperatury to naturalne sygnały dla organizmu ptaka, że nadeszły sprzyjające warunki do odchowania potomstwa.

Jak rozpoznać kwokę? Charakterystyczne oznaki i zachowania

Kura, u której uaktywnił się instynkt kwoczenia, zmienia swoje zachowanie w bardzo charakterystyczny sposób:

• Uparte siedzenie w gnieździe: Opuszcza je bardzo niechętnie, zazwyczaj tylko raz dziennie na kilka-kilkanaście minut, aby szybko zjeść, napić się i wydalić odchody.
• Nastrojenie piór i postawa obronna: Gdy ktoś zbliża się do gniazda, kwoka stroszy pióra, aby wydawać się większą i groźniejszą.
• Agresywne dźwięki: Wydaje charakterystyczne, gardłowe, „warczące” lub syczące odgłosy, a próba zabrania jaj spod niej często kończy się dziobaniem.
• Zmiany fizyczne: Na brzuchu i piersi kury pojawia się tzw. plama lęgowa – goły fragment skóry, pozbawiony piór. Kura sama wyskubuje sobie pióra, aby zapewnić lepszy transfer ciepła z jej ciała do jaj.
• Charakterystyczny „kwoczący” odgłos: Wydaje specyficzny, niski, powtarzalny dźwięk, od którego pochodzi nazwa tego stanu.

Masz kwokę w stadzie – co dalej? Dwa scenariusze postępowania

Gdy zidentyfikujesz w swoim stadzie kwokę, masz dwie możliwości:

1. Pozwolenie na Wysiadywanie Jaj (Jeśli Chcesz Mieć Pisklęta): Jeśli chcesz w naturalny sposób powiększyć stado, kwoka jest prawdziwym skarbem. Należy jej zapewnić odpowiednie warunki: oddzielić od reszty stada, aby inne kury jej nie niepokoiły i nie donosiły kolejnych jaj, zapewnić stały dostęp do paszy i świeżej wody w pobliżu gniazda oraz podłożyć jej zapłodnione jaja (jeśli w stadzie jest kogut, lub zakupione z innego źródła). Inkubacja trwa 21 dni.

2. Przerwanie Kwoczenia (tzw. „Odkwaczanie”): Jeśli nie planujesz lęgów, należy przerwać kwoczenie, aby kura nie traciła kondycji (kwoki często bardzo mało jedzą i piją) i jak najszybciej wróciła do normalnego cyklu znoszenia jaj. Istnieje kilka humanitarnych metod:

• Regularne zabieranie jaj: To podstawa profilaktyki.
• Zamykanie dostępu do ulubionego gniazda.
• Regularne zdejmowanie kury z gniazda, wynoszenie jej na wybieg.
• „Broody breaker”: Najskuteczniejsza metoda polegająca na umieszczeniu kury na kilka dni w osobnej klatce z drucianym, przewiewnym dnem, bez dostępu do materiału do gniazdowania. Chłodne powietrze opływające jej brzuch i brak komfortowego miejsca do siedzenia powoduje spadek temperatury ciała i obniżenie poziomu prolaktyny, co zwykle w ciągu 3-5 dni przerywa stan kwoczenia.

Podsumowując, wiek jest tylko jednym z wielu, i wcale nie najważniejszym, czynnikiem decydującym o tym, kiedy kura zostanie kwoką. To przede wszystkim genetyczne predyspozycje rasy, w połączeniu z odpowiednimi warunkami środowiskowymi, decydują o uaktywnieniu się tego potężnego, naturalnego instynktu.