Ile jajek dziennie może znieść kura?

Pytanie „ile jajek dziennie znosi kura?” wydaje się proste i wielu z nas z góry zakłada odpowiedź: „jedno”. To intuicyjne, ale czy prawdziwe? Rzeczywistość jest o wiele bardziej złożona i fascynująca. Prawda jest taka, że kura nie jest maszyną produkcyjną działającą z zegarmistrzowską precyzją co 24 godziny. Liczba znoszonych jaj zależy od skomplikowanej kombinacji genetyki, biologii, diety, środowiska i wieku.

W tym artykule zagłębimy się w świat kurzej fizjologii i hodowli, aby raz na zawsze wyjaśnić, ile jajek możemy się spodziewać od naszych pierzastych podopiecznych i co wpływa na ich „wyniki produkcyjne”.

Zegar biologiczny, a nie szwajcarski

Aby zrozumieć, dlaczego kura nie może znieść jajka dokładnie co 24 godziny, musimy poznać jej cykl reprodukcyjny. Cały proces tworzenia jednego jajka – od uwolnienia żółtka (owulacji) do jego zniesienia – trwa średnio od 25 do 26 godzin.

1. Owulacja: Wszystko zaczyna się w jajniku, gdzie dojrzewają żółtka. Gdy jedno z nich jest gotowe, zostaje uwolnione do jajowodu. Co ciekawe, kolejna owulacja następuje dopiero po zniesieniu poprzedniego jajka, zazwyczaj w ciągu 30-60 minut.
2. Tworzenie białka: Żółtko wędruje przez jajowód, gdzie w ciągu około 3-4 godzin jest otaczane warstwami białka.
3. Dodawanie błon: Następnie, przez około 1,5 godziny, tworzą się dwie cienkie błony pergaminowe, które oddzielają białko od skorupki.
4. Budowa skorupki: To najdłuższy etap. Jajko trafia do macicy, gdzie przez około 20 godzin jest otaczane twardą, wapienną skorupką. W tym czasie tworzy się również jego kolor.

Już sam ten cykl pokazuje, że skoro proces trwa ponad 24 godziny, kura każdego dnia będzie znosić jajko o trochę późniejszej porze. W końcu nadejdzie dzień, w którym pora na zniesienie jajka wypadnie zbyt późno, by cykl mógł się rozpocząć na nowo tego samego dnia. Wtedy kura robi sobie jednodniową przerwę. Dlatego nawet najbardziej wydajne nioski rzadko kiedy znoszą 365 jajek w roku. Realistyczny wynik dla najlepszych to około 6 jajek w tygodniu.

Kluczowy czynnik: genetyka i rasa kury

Najważniejszym czynnikiem determinującym liczbę jajek jest rasa kury. Przez dziesięciolecia selektywnej hodowli, ludzie stworzyli rasy wyspecjalizowane w konkretnych celach.

• Typowe kury nioski (np. Leghorn, Sussex, Rhode Island Red, Isa Brown): To prawdziwe rekordzistki. Zostały genetycznie „zaprogramowane” do maksymalnej produkcji jaj. W idealnych warunkach, w pierwszym roku życia, potrafią znieść od 280 do nawet 320 jaj rocznie. Oznacza to jajko niemal codziennie, z naturalnymi, krótkimi przerwami.
• Rasy ogólnoużytkowe (np. Plymouth Rock, Wyandotte, nasza polska Zielononóżka Kuropatwiana): To kury hodowane zarówno dla jajek, jak i dla mięsa. Są dobrym kompromisem dla przydomowych gospodarstw. Ich nieśność jest niższa i wynosi zazwyczaj od 180 do 220 jaj rocznie.
• Rasy mięsne (brojlery, np. Cornish Cross): Te kury zostały wyhodowane z myślą o jak najszybszym przyroście masy mięśniowej. Ich system reprodukcyjny jest na drugim planie. Znoszą bardzo mało jaj, często poniżej 120 rocznie, i robią to nieregularnie.
• Rasy ozdobne (np. Silki, Kochiny, Czubatki): Tutaj priorytetem jest wygląd, a nie produkcja. Ich nieśność jest często niska i bardzo sezonowa.

Co jeszcze wpływa na liczbę jajek? Inne ważne czynniki

Nawet najlepsza genetycznie nioska nie będzie wydajna, jeśli nie zapewni się jej odpowiednich warunków.

• Wiek: Kura jest najbardziej płodna w pierwszym roku swojego życia. W drugim roku jej nieśność spada o około 15-20%, a w kolejnych latach spadek jest jeszcze bardziej zauważalny. Pięcioletnia kura może znosić już tylko jedno lub dwa jajka w tygodniu, i to głównie wiosną.
• Żywienie: To absolutna podstawa. Do produkcji jaj kura potrzebuje ogromnych ilości energii, białka i składników mineralnych, zwłaszcza wapnia do budowy skorupki. Dieta musi być bogata i zbilansowana. Niedobory żywieniowe natychmiast odbiją się na liczbie (lub braku) jajek.
• Długość dnia świetlnego: Kury są bardzo wrażliwe na światło. Do regularnej owulacji potrzebują około 14-16 godzin światła dziennie. Dlatego naturalnie jesienią i zimą, gdy dni stają się krótsze, ich nieśność drastycznie spada lub całkowicie zanika. W chowie przemysłowym stosuje się sztuczne oświetlenie, aby „oszukać” zegar biologiczny kur i utrzymać produkcję przez cały rok.
• Stres i warunki w kurniku: Stres jest wrogiem numer jeden nieśności. Zagrożenie ze strony drapieżników, hałas, zbyt duże zagęszczenie w kurniku, brak czystej wody czy brudna ściółka mogą spowodować, że kura przestanie się nieść z dnia na dzień. Spokój, bezpieczeństwo i komfortowe gniazda to klucz do sukcesu.
• Zdrowie: Każda choroba, inwazja pasożytów (wewnętrznych czy zewnętrznych, jak ptaszyńce) sprawia, że organizm kury przeznacza całą energię na walkę o zdrowie, a nie na produkcję jaj.

Ile więc jajek dziennie znosi kura?

Odpowiadając wprost na pytanie, możemy przyjąć następujące uśrednione wartości:

• Młoda, zdrowa kura rasy nieśnej w szczycie formy (wiosna/lato) przy optymalnych warunkach: Prawie jedno jajko dziennie (średnio 6 jajek w tygodniu).
• Kura ogólnoużytkowa w przydomowym chowie: Średnio jedno jajko co 1.5 – 2 dni (około 4-5 jajek w tygodniu w sezonie).
• Starsza kura (3-4 letnia) lub kura w okresie zimowym: Jedno jajko co kilka dni lub całkowita przerwa w nieśności.

Jak widać, zniesienie jajka to dla kury spory wysiłek biologiczny. Zamiast pytać „ile?”, warto docenić „jak” to robią i zapewnić im najlepsze możliwe warunki. Wtedy odwdzięczą się nam najzdrowszym i najsmaczniejszym darem natury, jakim jest świeże jajko prosto z kurnika.